Χειρισμός των αδελφών των παιδιών που έχουν κάποιες δυσκολίες.

‘Ένα ερώτημα που απασχολεί πολλούς γονείς παιδιών που παρουσιάζουν μικρές ή μεγάλες δυσκολίες σε διάφορους τομείς και προσέρχονται για θεραπεία είναι πώς να χειριστούν τα αδέρφια τους.
Ο γονέας έρχεται αρχικά αντιμέτωπος με τη διάγνωση ενός παιδιού και καλείται να διαχειριστεί τα δικά του συναισθήματα ώστε να αποδεχτεί τις δυσκολίες και να βρει τον τρόπο να βοηθήσει το παιδί του.
 

Όταν υπάρχουν αδέρφια, πολύ συχνά προκύπτουν ερωτήματα όπως:
-Με ποιο τρόπο θα βοηθήσω το παιδί μου να καταλάβει και να αποδεχτεί τη δυσκολία του αδελφού του.
-Ποιος είναι ο ρόλος του παιδιού που αναπτύσσεται τυπικά απέναντι στον αδελφό του.
-Ποιος είναι ο δικός μου ρόλος ως γονέας απέναντι στα παιδιά μου και πως πρέπει να συμπεριφέρομαι ώστε και τα δυο παιδιά μου να νιώθουν ότι παίρνουν φροντίδα από εμένα.
 

Πολύ συχνά, όταν σε μια οικογένεια το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες οι γονείς αφιερώνουν πολύ χρόνο και ενέργεια ώστε να το βοηθήσουν να τις ξεπεράσει. Βλέποντας ότι το άλλο παιδί μπορεί να τα καταφέρει μόνο του, δεν αφιερώνουν τον ίδιο χρόνο. Με την πάροδο του χρόνου, οι γονείς μπορεί να νιώσουν ότι παραμελούν το ένα παιδί τους και να βιώσουν συναισθήματα ενοχής.
 

Ένα παράδειγμα στην καθημερινότητα μια οικογένειας θα μπορούσε να αποτελεί η εικόνα μιας μητέρας που προχωρά στο δρόμο με τα παιδιά της. Το ένα έχει κινητικές δυσκολίες και στηρίζεται σ’ εκείνη για να προχωρήσει, ενώ το άλλο περπατά δίπλα χωρίς βοήθεια. Εδώ, η μητέρα βοηθά το παιδί που την έχει ανάγκη και έχει την προσοχή της σ’ εκείνο για να μην πέσει, ενώ το άλλο παιδί μπορεί να μιλά χωρίς να παίρνει την προσοχή που θα ήθελε.
Αρκετές τέτοιες στιγμές στην καθημερινότητα θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην υιοθέτηση παγιωμένων ρόλων από τα μέλη της οικογένειας, γι ́αυτό είναι σημαντικά τα ερωτήματα που θέτουν οι γονείς.
 

Προσπαθώντας να απαντήσουμε σε μερικά από τα ερωτήματα είναι σημαντικό να περιγράψουμε τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς επηρεάζουν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών. Θα λέγαμε ότι οι γονείς λειτουργούν σαν καθρέπτες π.χ ένα παιδί που παίρνει ή βλέπει τη μητέρα να δίνει φροντίδα, θα μάθει κι εκείνο να είναι φροντιστικό προς τους άλλους. Είναι σημαντικό λοιπόν αυτό που υποστηρίζει ο γονέας μιλώντας στο παιδί να το υιοθετεί και ως στάση.
 

Σχετικά με το πρώτο ερώτημα που περιγράψαμε είναι σημαντικό να εξηγήσουμε στο παιδί τη δυσκολία του αδελφού του με λόγια που μπορεί να κατανοήσει και να το αφήσουμε να ρωτήσει ό,τι θέλει. Μιλώντας επίσης για τα δικά μας συναισθήματα στο παιδί, αφήνουμε χώρο και σ ́εκείνο να μοιραστεί τα συναισθήματά του. Οι ερωτήσεις που μπορεί να κάνει το παιδί στη συνέχεια μπορεί να είναι πολλές και είναι σημαντικό να απαντήσουμε με ειλικρίνεια γιατί έτσι το παιδί μπορεί να κατανοήσει καλύτερα αυτό που βλέπει και δεν δημιουργεί επιπλέον ανησυχίες τις οποίες κρύβει, νιώθοντας ανίκανο να διαχειριστεί.
Όσον αφορά το ρόλο του παιδιού απέναντι στον αδερφό/-η με δυσκολίες, στόχος είναι να μπορέσουν τα αδέρφια να χτίσουν μια συνεργατική σχέση μέσα από δραστηριότητες που κάνουν μαζί. Οι γονείς, αφήνοντας χώρο στα παιδιά να αλληλεπιδράσουν, τα βοηθούν να αποκτήσουν μια ξεχωριστή σχέση όπου λειτουργούν ως ισότιμα μέλη.
 

Ο ρόλος του γονέα απέναντι στα παιδιά δε διαφοροποιείται σε σχέση με τις οικογένειες όπου τα παιδιά δεν παρουσιάζουν δυσκολίες. Παρά το γεγονός ότι ο γονέας νιώθει και πρέπει να βοηθά το ένα παιδί περισσότερο, δεν αναιρείται ο χρόνος και η φροντίδα που μπορεί να προσφερθεί και στο άλλο παιδί. Ο γονέας μπορεί να είναι εξίσου φροντιστικός προς τα παιδιά βοηθώντας τα με διαφορετικό τρόπο. Προχωρώντας το παράδειγμα που αναφέρθηκε παραπάνω θα λέγαμε ότι ο γονέας που εκείνη τη στιγμή έχει όλη την προσοχή πάνω στο παιδί με δυσκολίες, μπορεί προηγουμένως να είχε περάσει χρόνο παίζοντας με το άλλο παιδί ή να είχε διακόψει λέγοντας του «Τώρα δεν έχω όλη την προσοχή μου σε εσένα, όταν φτάσουμε όμως θέλω να συζητήσουμε αυτό που μου λες».
 

Σε όλη αυτή την προσπάθεια των γονέων και παρά την ιδιαίτερη βαρύτητα του ρόλου τους είναι σημαντικό να αναγνωρίζουν ότι θα υπάρξουν στιγμές ή ακόμα και περίοδοι όπου δεν τα διαχειρίζονται όλα όπως θα έπρεπε. Άλλωστε δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς.

Ο στόχος είναι να είναι αρκετά καλοί γονείς για να δημιουργήσουν ενήλικες που ανταπεξέρχονται και παίρνουν ικανοποίηση από τη ζωή.
 

Τόνια Ζαφείρη, ψυχολόγος